Karaman… Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasından ve yıkılmasından sonra bağımsızlığını ilan eden ve Karamanoğlu Beyliği’ni kuran bir şehir. Karamanoğulları, Oğuzların Salur boyuna mensuptur ve tarih boyunca Anadolu’nun kaderini etkileyen pek çok olaya tanıklık etmiştir.
Tarihin büyük gürültüleri çoğu zaman Karaman’da kopmuş, şehir daima başkent olma arzusuyla yanıp tutuşmuştur. Uğruna sayısız yiğit can vermiş, kanlı savaşlar yaşanmıştır. Karaman’ın bu sessiz duruşu, aslında onun hırçın ve kararlı ruhunu gözler önüne serer. Karaman, ne Selçuklu’nun ne de Osmanlı’nın şehri; o, Karamanoğulları’nın yurdudur. Beylik, hiçbir zaman Selçuklu veya Osmanlı idaresini kabul etmemiş, kendi yönetimini kurmayı kendisine görev bilmiştir. Karaman şehri ruhunu bu mücadeleden alır; varlığı, bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin ta kendisidir.
Karamanoğulları, Selçukluların mirasını devralırken, Osmanlı’nın yükselişini kesinlikle kabul etmemiştir. Şehir, bir medeniyet merkezi olarak ne Selçuklu’nun ne de Osmanlı’nın önüne geçmeyi hedeflemiş; özellikle medreselerde daha büyük ve heybetli eserler inşa ederek kendi kimliğini ortaya koymuştur. “Karaman, zamanın şekillendirdiği sıradan bir şehir değildir; zamanı şekillendiren şehirlerden birisidir.”
Karaman, tarih boyunca pek çok bilim ve gönül adamına ev sahipliği yapmıştır.
Evliya Çelebi’nin 1671’deki ziyaretinde anlattığı Karaman, 32 mahalle, 53 cami ve mescit ile 70.080 evden oluşan, yaklaşık 10.000 nüfuslu bir şehir olarak tasvir edilmiştir. Kale ve medreseler, şehirdeki mimari gelişimin göstergeleridir. Karaman, Anadolu’nun ortasında tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, bugün modern bir şehir görünümüne sahip olsa da sokaklarında hâlâ geçmişin izlerini taşımaktadır.
Karamanoğlu Beyliği döneminde Karaman, Anadolu’nun siyasi ve kültürel merkezi hâline gelmiş, Türk dilinin ve kültürünün savunucusu olmuştur. Ünlü fermânlarıyla Türkçeyi resmi dil ilan etmeleri, şehri tarih sahnesinde ayrıcalıklı bir konuma taşımıştır.
Ve son olarak, Karaman’ı anlatan bir satır şiirle bitirelim:
“Kara taşlarında tarih, sokaklarında rüya;
Her adımda bir kahraman, her nefeste bir sır var Karaman’da.”
Aman Garaman Sen bana yaraman. Demiş...